Projekti i Pronësisë Intelektuale Shqiptaro-Zvicerane (PPISHZ)
Projekti ka si objektiv të japë kontributin e tij ndaj sipërmarrësve, krijuesve, studiuesve dhe prodhuesve në Shqipëri në mënyrë që këta të fundit të përfitojnë nga mbrojtja efektive e objekteve PI.
Historiku dhe konteksti i projektit
In just under two decades, Albania has made significant economic progress and has legislated intellectual property rights, copyright, plant varieties, design patterns, and integrated circuits. It is becoming a member of more international intellectual property conventions and treaties and has various free trade agreements across the region. To accelerate this, structural reforms aim to increase productivity and competitiveness, create more jobs, and improve governance and public service delivery.
The National Intellectual Property Strategy of Albania defines that the IP system should be one that "ensures effective protection of IP objects, encourages creativity and innovation in the service of stimulating economic growth and cultural and scientific development in the Republic of Albania."
The challenges to the system that remain a concern, among others, are the need to further develop and implement the National Intellectual Property Strategy, prevent and fight high-level piracy and ongoing counterfeiting, increase awareness of IP, as well as strengthen and build the capacities of specialized IP entities.
The PPISHZ project supports the development of the capacities of Albanian IP institutions to consolidate improved framework conditions for businesses, their competitiveness, and, in general, for market systems.
Objektivat e projektit
Projekti PPISHZ përfshin objektivat e mëposhtëm:
• Legjislacioni i përmirësuar i PI-së dhe zbatimi efektiv i Strategjisë Kombëtare të PI-së kontribuojnë në kushte më të mira të punës për investime dhe inovacione.
• Subjektet e regjistrimit dhe administrimit të RPI-ve që funksionojnë mirë ofrojnë shërbime efikase dhe miqësore me përdoruesit.
• Subjektet e DPI-së, përfaqësuesve privatë dhe akademikë janë përmirësuar në promovimin e blerjes, përdorimit dhe transferimit të DPI-ve tek përdoruesit e mundshëm.
• Zbatimi i RPI-ve është forcuar.
Ndërgjegjësimi për rëndësinë e komercializimit të KTT dhe RPI si pjesë e procesit të inovacionit është rritur.
Aktivitetet e projektit
Projekti ofron këshilla të specializuara dhe mbështetje në zonat e zgjedhura, në nivele të ndryshme ku Zvicra është e aftë të ofrojë ekspertizë të fortë dhe të zhvillojë aktivitete për rritjen e ndërgjegjësimit, të sigurojë informacionin dhe përvojën përkatëse, dhe së fundmi të ndërtojë kapacitetet e sistemit PI dhe të individëve.
Në nivelin e politikave, projekti mbështet rishikimin dhe zbatimin e Strategjisë Kombëtare të PI-së (2021-2025), në mënyrë që institucionet e RPI-së dhe përdoruesit e RPI-së në mesin e popullatës shqiptare të jenë më të aftë të përfitojnë nga mundësitë që ofron sistemi PI. Këtu, projekti mbështet rishikimin dhe përgatitjen e legjislacionit të ri për PI.
Ndërtimi i kapaciteteve teknike përmes trajnimeve, workshop-eve dhe shkëmbimit të përvojave midis homologëve zviceranë dhe shqiptarë, programeve edukative dhe kontributit të ekspertëve, synojnë ngritjen e cilësisë së regjistrimit të PI-së dhe shërbimeve të administratës të DPPI-së dhe Drejtorisë së të Drejtave të Autorit. Paralelisht, përmes programeve të informimit dhe moduleve të trajnimit, projekti mbështet promovimin, përdorimin dhe blerjen e RPI nga grupe specifike të synuara, për të rritur përdorimin dhe komercializimin e RPI, për shembull përmes shërbimeve të transferimit të njohurive dhe teknologjisë. Në fushën kundër falsifikimit, mbahen trajnime dhe vihen në dispozicion burime të dobishme informacioni për të lehtësuar procedurat operacionale dhe për të lehtësuar më tej gjyqësorin, doganat, mbikëqyrësit e tregut dhe agjencitë e tjera të zbatimit të ligjit për PI-të në rolet e tyre. Fushatat publike edukative dhe shkëmbimet e përvojave kundra falsifikimit janë krijuar gjithashtu për të sensibilizuar publikun në përgjithësi kundër piraterisë dhe falsifikimeve.
Së fundmi, si një zhvillim socio-ekonomik dhe mjet i marketingut, promovimi i ndërgjegjësimit rreth Treguesve Gjeografikë (TG) dhe potenciali i TG-ve shqiptare do të zhvillohet për të krijuar një inventar TG.
Përafrimi me përparësitë e zhvillimit të Shqipërisë
Projekti PPISHZ është në përputhje me përparësitë kryesore të zhvillimit socio-ekonomik të Qeverisë së Shqipërisë. Projekti PPISHZ mbështet Shqipërinë në zbatimin e vizionit të mirë artikuluar në strategjinë e saj Kombëtare të PI-së përsa i përket një sistemi PI, në veçanti për të siguruar regjistrim efektiv dhe mbrojtje të objekteve PI. Kjo mund të inkurajojë krijimtarinë dhe inovacionin për të stimuluar rritjen ekonomike dhe zhvillimin kulturor dhe shkencor në vend.
Për më tepër, ndërtimi i markave të forta lokale, mund të nxisë më tej konkurrencën e kompanive shqiptare jashtë vendit. Kjo jo vetëm që është në interes të Shqipërisë, por edhe në dobi të Zvicrës, pasi kompanitë mund të mbështeten në mbrojtjen efektive për RPI-të e tyre.
Kush mund të përfitoje?
Homologët kryesorë të projektit janë Drejtoria e Përgjithshme e Pronësisë Industriale (DPPI) dhe Drejtoria e të Drejtave të Autorit (DDA). Përfitues të mëtejshëm përfshijnë aktorë të tjerë të interesuar të sistemit kombëtar të PI-së si: Policia e Shtetit, Inspektorati Shtetëror i Mbikëqyrjes së Tregut (ISHMT), Drejtoria e Përgjithshme e Doganave, Shkolla e Magjistraturës, Ministria e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Ministria e Kulturës, Organizatat e Administrimit Kolektiv (OAK), Bashkimi i Dhomave të Tregtisë, Universitetet, konsulentët e PI-së (avokatët e PI-së, konsulentët e transferimit të teknologjisë); dhe shoqatat e zgjedhura të prodhuesve të TG.
Në veçanti, kompanitë shqiptare, universitetet lokale dhe individët mund të përfitojnë sidomos edhe nga një sistem i përmirësuar i funksionimit të PI-së drejt nxitjes së inovacionit. Po kështu, konsumatorët janë edhe më të mbrojtur nga falsifikimet përmes zhvillimit të kapaciteteve të gjyqësorit dhe agjencive të zbatimit.
Facts about the project
Kohëzgjatja e projektit
4 vite (2020 – 2024)
Buxheti total
1,500,000.00 CHF
Agjencia e donatorëve
Sekretariati Shtetëror Zviceran për Çështjet Ekonomike SECO
Partnerët zbatues
1. Instituti Federal Zviceran i Pronës Intelektuale IPI
2. The General Directorate of Industrial Property DPPI
3. Drejtoria e të Drejtave të Autorit DDA
Konteksti i vendit në Shqipëri
Popullsia: 2.8 milion
Zona: 28,748 km2
Rritja vjetore e PBB-së: 3,4%
PBB vjetor për frymë PPP: 13,350 USD